Statinler, kolesterolü düşürmek ve sağlık sonuçlarını iyileştirmek için yaygın olarak kullanılır. İnsanların çok büyük bir bölümü bu ilaçları yan etki olmaksızın kullanabilir. Ancak, tüm ilaçlarda olduğu gibi bazı yan etkiler de mevcuttur.

En Yaygın Yan Etkiler:

• Kas ağrısı (miyalji) ve yorgunluk en sık bildirilen yan etkilerdir.
• Baş ağrısı, kabızlık, ishal ve uyku sorunları da görülebilir.
• Kan şekeri artışı, küçük bir oranda tip 2 diyabet riskini artırabilir.
• Hafıza zayıflaması veya zihin karışıklığı, nadiren de olsa görülebilir ve genellikle geçicidir.

Risk Altındaki Gruplar:

• 80 yaş ve üzeri kişiler
• Kadınlar (özellikle küçük bedenli olanlar)
• Böbrek veya karaciğer hastalığı olanlar
• Hipotiroidizm veya ALS gibi hastalıkları olanlar
• Birden fazla kolesterol ilacı kullananlar

İlaç Etkileşimleri:

• Amiodaron 
• Gemfibrozil gibi kolesterol ilaçları
• HIV ilaçları (sakvinavir, ritonavir)
• Bazı antibiyotikler (klaritromisin) ve antifungal ilaçlar (itrakonazol)

Yararlar vs. Riskler:

• 100 kişiden yalnızca 1’inde ilk yıl içinde kas ağrısı veya güçsüzlük görülebilir, daha sonra bu risk ortadan kalkar.
• Halen kalp damar hastalığı olan 100 kişi 5 yıl boyunca statin kullanması halinde 5 kalp krizini önlemektedir. Kalp damar hastalığı olmayanlarda 2.5 olayı önlenektedir.

Ne Yapmalı?

• Yan etkiler yaşanırsa, ilacı aniden bırakmak yerine doktorla konuşulmalıdır.
• Statin değiştirmek veya dozu azaltmak yardımcı olabilmektedir.
• D vitamini eksikliği varsa bu durumun düzeltilmesi kas ağrılarını azaltabilmektedir.

Yüksek seviyelerde düşük veya çok düşük yoğunluklu lipoprotein kolesterol (LDL veya VLDL), kalp sağlığınızı olumsuz etkiler ve ateroskleroz adı verilen ve damar sertliğine ve damarlarda daralma ve tıkanma yapmak suretiyle gelecekte sağlık sorunları yaşama riskinizi artırır.

Kolesterol ve Aterosklerozun Gelişimi

Kolesterol, vücut tarafından çeşitli önemli işlevler için kullanılır. Ancak, kanda yüksek seviyelerde bulunduğunda, oksitlenerek bağışıklık sistemi tetikler enflamasyona yol açarak  plak oluşumuna yol açar. Aynı zamanda bu plaklarda birikerek damarlarda daralma ve tıkanmalara yol açar.

• LDL kolesterol seviyesinin 100 mg/dL veya daha yüksek,
• Toplam kolesterol seviyesinin 200 mg/dL veya daha yüksek

olması çoğu yetişkin için yüksek kabul edilir. Yapılan araştırmalar, kolesterol seviyesi ne kadar düşükse kalp damar sağlığı açısından o kadar iyi olduğunu göstermektedir.

Zamanla, bu plaklar bağışıklık hücreleri ve düz kas hücreleri ile birleşerek damar duvarında iltihaplanmaya neden olur. Plak geliştikçe kalsifiye (kireçlenmiş) alanlar oluşabilir ve bu durum damarları kalın ve sert hale getirir.

Damar Tıkanıklığı ve Kan Akışına Etkisi

Aterosklerotik plaklar, başlangıçta damarları dışa doğru genişletirken zamanla damarın iç kısmına doğru büyüyerek kan akışını engellemeye başlar.

• Eğer tıkanıklık damarın iç çapının %70’ından fazlasını kaplarsa, kan akışı ciddi şekilde kısıtlanabilir ve organlar yeterli oksijen alamaz.
• Plak üzerindeki hücre tabakası (endotel) yırtılırsa, oluşan kan pıhtısı (tromboz) damarı tamamen tıkayabilir ve kalp krizine yol açabilir. Bu durumda acil müdahale gerekekir

Aterosklerozun Yol Açtığı Sağlık Sorunları

Ateroskleroz, vücudun çeşitli yerlerindeki farklı damarlarda tıkanıklıklara neden olarak çeşitli hastalıklara yol açar:

1. Koroner Arter Hastalığı (Kalp Damar Tıkanıklığı)
   • Göğüs ağrısı (anjina) ve göğüste sıkışma hissi
   • Egzersiz veya stres sırasında belirtiler kötüleşir
   • Kalp krizi (miyokard enfarktüsü) riski artar
2. Beyin Damar Hastalığı (İnme ve Geçici İskemik Atak – GIA)
   • Beyne giden damarlar tıkanırsa inme gelişebilir
   • Geçici damar tıkanıklığı (GIA), felç benzeri belirtilere yol açabilir ancak çoğu kez kalıcı hasar bırakmaz
3. Periferik Arter Hastalığı (Bacak ve Kol Damar Tıkanıklığı)
   • Bacak ağrısı ve kramp (kladikasyon), yürürken kötüleşir
   • Yetersiz kan akışı nedeniyle yara iyileşme problemleri ve uzuv kaybı riski oluşur
4. Böbrek Damar Hastalığı (Renal Arter Darlığı)
   • Yüksek tansiyon, böbreklere giden kan akışı bozulduğu için gelişebilir
   • İdrar problemleri ve vücutta şişlik oluşabilir
5. Bağırsak Damar Hastalığı (Mezenterik İskemi)
   • Karında şiddetli kramplar, ishal ve bulantı yaşanabilir
   • Acil durumlara neden olabilir

Aterosklerozun Toplumsal Etkisi

Ateroskleroz kaynaklı komplikasyonlar, dünya çapında en yaygın ölüm nedenidir.

• 45-85 yaş arasındaki insanların yarısından fazlası bu hastalığa sahiptir, ancak çoğu kişi bunun farkında değildir.
• Farklı etnik grupları kapsayan araştırmalara göre, birçok insanda belirti göstermeden hastalık ilerlemektedir.